Penggunaan Bahasa Selain Arab dalam Doa Pada Sujud Salat Perspektif Fikih Ibadah

The Use Of Non-Arabic Languages In Supplications During Prostration In Prayer: A Fiqh Al-‘Ibādah Perspective

Authors

  • Diptia Humairah Hi. Taher Institut Agama Islam STIBA Makassar, Indonesia
  • Irsyad Rafi Institut Agama Islam STIBA Makassar, Indonesia
  • Saharuddin Institut Agama Islam STIBA Makassar, Indonesia

DOI:

https://doi.org/10.36701/fikrah.v2i1.2418

Keywords:

Arabic Language, Supplication, Fiqh of Worship, Prayer, Prostration

Abstract

This study aims to examine the legal ruling on using non-Arabic languages in supplications (duʿāʾ) during the prostration (sujūd) of prayer from the perspective of Islamic jurisprudence (fiqh al-ʿibādah), as well as its implications for the worship practices of non-Arab Muslims. The research employs a qualitative approach based on library research by exploring the opinions of scholars from various madhhabs and contemporary fatwas. The findings indicate that all schools of thought permit the use of non-Arabic languages for individuals who are unable to speak Arabic, without invalidating the prayer. However, for those capable of using Arabic, scholarly opinions differ: some allow it, others deem it disliked (makrūh), and some consider the prayer invalidated. The strongest opinion (ar-rājiḥ) permits the use of non-Arabic languages as long as the meaning is valid and in accordance with the Sharīʿah, while still encouraging the use of supplications from the Prophet (peace be upon him) as a form of adherence (ittibāʿ) to the Sunnah. These findings affirm that Islamic law offers ease (taysīr) in worship, while also encouraging Muslims to continuously learn Arabic to preserve the originality and depth of meaning in their supplications

Downloads

Download data is not yet available.

References

Al-Qur’ān al-Karīm

Buku

ʿAbd ar-Raḥmān ibn Nāṣir ibn ʿAbd Allāh al-Saʿdī. Taysīr al-Karīm ar-Raḥmān fī Tafsīr Kalām al-Mannān. Cet. I. Beirut: Muʾassasat ar-Risālah, 1420 H.

Abū al‐Fidāʾ Ismāʿīl ibn ʿUmar ibn Kaṡīr al‐Qurashī al‐Baṣrī al‐Dimashqī. Tafsīr al‐Qur’ān al‐‘Ẓīm. Cet. VI. Riyāḍ: Dār al‐Nasyr wa al‐Tawzīʿ, 1420 H.

Abū Zakariyyā Muḥyī al‐Dīn ibn Syaraf al‐Nawawī. al‐Majmūʿ Syarḥ al‐Muhadżżab. Kairo: Maṭba‘at at‐Taḍāmun al‐Ukhuwwī, 1344 H.

Abū Zakariyyā Muḥyī ad-Dīn Yaḥyā ibn Syaraf an-Nawawī. Rauḍatu ṭ-Ṭālibīn wa ʿUmdatu al-Muftīn. Juz 1. Cet. III. Beirut: al-Maktab al-Islāmī, 1412 H.

Al-‘Abdarī, Muḥammad ibn Yūsuf ibn Abī al-Qāsim ibn Yūsuf al-Gharnāṭī. Al-Tāj wa al-Iklīl li-Mukhtaṣar Khalīl, Juz 2. Cet. I; Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1416 H.

Aḥmad ibn Fāris ibn Zakariyyā al-Qazwīnī al-Rāzī, Abū al-Ḥusain. Al-Ṣāḥibī fī Fiqh al-Lughah al-‘Arabiyyah wa Masā’ilihā wa Sunan al-‘Arab fī Kalāmihā. Cet. I. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1418 H.

Arfa Faisal Ananda dan Watni Marpaung. Metodologi Penelitian Hukum Islam. Cet. II. Jakarta: Prenada Media Group, 2018.

Ali, Suyuthi. Metodologi Penelitian Agama , Jakarta: PT Raja Grafindo Persada, 2002.

Al-ʿĀṣimī, ʿAbd al-Raḥmān ibn Muḥammad ibn Qāsim al-Ḥanbalī al-Najdī. Ḥāsyiyat al-Rawḍ al-Murbiʿ Sharḥ Zād al-Mustaqniʿ, Juz 2. Cet. I; t.t.p., 1397 H.

Al-Baghawī, Abū Muḥammad al-Ḥusayn ibn Masʿūd ibn Muḥammad ibn al-Farrāʾ. Al-Tahdzīb fī Fiqh al-Imām asy-Syāfiʿī. Juz 2. Cet. I. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyyah, 1418 H.

Al-Bukhārī, Abū ʿAbd Allāh Muḥammad ibn Ismāʿīl ibn Ibrāhīm ibn al-Mughīrah ibn Bardizbah al-Juʿfī. Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Mesir: al-Maṭbaʿah al-Kubrā al-Amīriyyah, 1311 H.

Al-Bustī, Abū Sulaimān Ḥāmid bin Muḥammad bin Ibrāhīm bin al-Khaṭṭāb. Sya’nu al-Duʿāʾ. Cet. I. Beirūt: Dār aṯ-Ṯaqāfah al-‘Arabiyyah, 1404 H.

Al-Dusūqī, Muḥammad ibn Aḥmad ibn ʿArafah al-Mālikī. Ḥāsyiyatu al-Dusūqī ʿalā al-Syarḥ al-Kabīr. Juz 1. t .d.

Gidion. Research Methodology. Cet. I. Yogyakarta: CV. Mahata, 2019.

Faisal Ananda Arfa dan Watni Marpaung. Metodologi Penelitian Hukum Islam. Cet. II. Jakarta: Prenada Media Group, 2018.

Al-Ḥambal, Mujīr al-Dīn bin Muḥammad al-‘Ulāmī al-Maqdisī. Fath alRaḥmān fī Tafsīr al-Qur’ān. Juz 1, cet. I. Dār an-Nawādir, 1430 H.

Ibn ’Ābidīn, Muḥammad Amīn. Ḥāshiyat Radd al‐Muḥtār ‘alā al‐Durr al‐Mukhtār: Sharḥ Tanwīr al‐Abṣār. Juz 1. Mesir: Sharikat Maktabat wa Maṭbaʿat Muṣṭafā al‐Bābī al‐Ḥalabī, 1386 H.

Ibn Abī Shaybah, Abū Bakar ʿAbdullāh ibn Muḥammad. al-Muṣannaf fī al-Aḥādīth wa al-Āthār. Juz 5. Cet. I. Lebanon: Dār al-Tāj, 1409 H.

Ibn Qudāmah, Muwaffaq al-Dīn Abū Muḥammad ʿAbdallāh bin Aḥmad bin Muḥammad al-Maqdisī al-Jamāʿīlī al-Dimashqī al-Ṣāliḥī al-Ḥambalī. Al-Mughnī. Juz 1, cet. III. Arab Saudi: Dār ʿĀlam al-Kutub liṭ-Ṭibāʿah wa an-Nashr wa at-Tawzīʿ, 1417 H.

bn Taymiyyah, Aḥmad ibn ʿAbd al-Ḥalīm. Majmūʿ al-Fatāwā. Juz 22. Al-Madīnah al-Munawwarah al-Suʿūdiyyah: Mujammaʿ al-Malik Fahd li-Ṭibāʿat al-Muṣḥaf ash-Sharīf, 1425 H

Jamāʿah min al‐ʿUlamāʾ. Al‐Fatāwā al‐ʿĀlamgīriyyah al‐Ma‘rūfah al‐Fatāwā al‐Hindiyyah. Juz 1. Mesir: al‐Maṭbaʿah al‐Kubrā al‐Amīriyyah, 1310 H.

Al-Jaziri, Abdul Rahman. Al-Fiqh ‘ala al-Mazāhib al-Arba‘ah, Juz I. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2003 M.

Moleong, Lexy J. Metodologi Penelitian Kualitatif. Cet. I. Bandung: Remaja Rosdakarya Offset, 2021.

Al-Lajnah ad-Dā’imah li al-Buḥūth al-‘Ilmiyyah wa al-Iftā’. Fatāwá al-Lajnah ad-Dā’imah - al-Majmū‘ah al-Ūlá. Juz 24. Jam‘ wa Tartīb: Aḥmad bin ‘Abd ar-Razzāq ad-Duwaisy. Riyadh: Ri’āsah Idārat al-Buḥūth al-‘Ilmiyyah wa al-Iftā’ – al-Idārah al-‘Āmmah li aṭ-Ṭab‘, t.t.,

Majid, Farid dkk. Metodologi Penelitian & Analisis Data Komprehensif. Bandung: Widina Media Utama, 2024.

Mālik bin Anas bin Mālik bin ‘Āmir al-Aṣbaḥī al-Madanī. Al-Mudawwanah. Juz 1. t.t.p.: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1994 M.

Al-Miṣrī, Ḍiyāʾ al-Dīn al-Jundī, dan Khalīl ibn Isḥāq ibn Mūsā. Mukhtaṣar al-ʿAllāmah Khalīl. Juz 1. Cet. I. Kairo, 1426 H.

Moleong, Lexy J. Metodologi Penelitian Kualitatif. Cet. I. Bandung: Remaja Rosdakarya Offset, 2021.

Al-Naysābūrī, Abū al-Ḥusain Muslim ibn al-Ḥajjāj ibn Muslim al-Qusyairī. Ṣaḥīḥ Muslim. Cet. II. Turkī: Dār al-‘Mirah, 1334 H.

Al-Qarāfī, Abū al-‘Abbās Shihāb ad-Dīn Aḥmad ibn Idrīs ibn ‘Abd ar-Raḥmān al-Mālikī asy-Syāhīr bi al-Qarāfī. Al-Dzakhīrah. Juz 2. Beirut: Dār al-Gharb al-Islāmī, 1994.

Al-Qurṭubī, Muḥammad ibn Aḥmad al-Anṣārī. Al-Jāmiʿ li-Aḥkām al-Qurʾān. Juz. 1. Cairo: Dār al-Kutub al-Miṣriyyah, 1964.

Safir, Syafrida Hafni Metodologi Penelitian. Cet. I. Yogyakarta: KBM Indonesia, 2021.

Al-Sarakhsī, Muḥammad ibn Aḥmad ibn Abī Sahl Shams al-A’immah. Al-Mabsūṭ. Mesir: Maṭba‘at al-Sa‘ādah, t.th.,

Syams al Dīn Muḥammad ibn Muḥammad al Khaṭīb asy Syarbīnī. Al Muġnī al Muḥtāj ilā Maʿrifat Maʿānī Alfāẓ al Minhāj. Juz I. Beirut: Dār al Kutub al ʿIlmiyyah, 1415 H.

Al-Tirmiżī, Abū ʿĪsā Muḥammad ibn ʿĪsā ibn Sawrah bin Mūsā bin al-Ḍaḥḥāk. Sunan al-Tirmiżī. Cet. II, Juz V. Mesir: Syarikah Maktabah wa Maṭbaʿah Muṣṭafā Al-Bābī Al-Ḥalabī, 1395 H.

Al-‘Utsaimīn, Muḥammad bin Ṣāliḥ bin Muḥammad. Syarḥ Riyāḍuṣ-Ṣāliḥīn. Cet. I. Riyad: Dār al-Waṭan lin-Nasyr, 1426 H.

Taqiy al Dīn Abū al ‘Abbās Aḥmad bin ʿAbd al Ḥalīm bin ʿAbd al Salām bin ʿAbd Allāh bin Abī al Qāsim bin Muḥammad Ibn Taymiyyah al Ḥarrānī al Ḥanbalī al Dimasyqī. Iqtiḍāʾ aṣ Ṣirāṭ al Mustaqīm li Mukhālafat Aṣḥāb al Jaḥīm. Cet. VII. Beirut: Dār ʿĀlam al Kutub, 1419 H.

Zayn al Dīn ʿAbd ar Raḥmān ibn Aḥmad ibn Rajab al Ḥanbalī. Taqrīr al Qawāʿid wa Taḥrīr al Fawāʾid [al Mashhūr bi Qawāʿid Ibn Rajab]. Juz 1. Al Mamlakah al ‘Arabiyyah al Suʿūdiyyah: Dār Ibn ʿAffān, 1419 H.

Tesis

Huda, Ahmad Nurul. “Pendidikan Toleransi dalam Bermazhab.” Tesis Magister, UIN Syarif Hidayatullah Jakarta, 2022.

Jurnal Ilmiah

Abdur Rahim, Umar Abdur Rahim. “Doa Sebagai Komunikasi Transendental Dalam Prespektif Komunikasi Islam”, Idarotuna 2, no. 1 ( 2019): h. 15

Adriyanto, Are dkk. “Keutamaan Sujud dalam Salat Studi Takhrij dan Syarah Hadis”, Gunung Djati Conference Series 8 (2022): h. 649-658.

Aprizal, Ambo Pera. “Urgensi pembelajaran bahasa Arab dalam pendidikan Islam”, Jurnal Pendidikan Guru 2, no. 2 (2021): h. 87-93.

Arifin, Moh. Aziz. “Pentingnya Bahasa Arab Bagi Umat Islam Di Pedesaan,” Adaalah 24, no. 1 (2021): h. 11-18.

Budiman, Sopyan Hadi dkk.“Konsep Terapi Salat Menurut Perspektif Moh. Ali Aziz”, Jurnal Penelitian Ilmu Ushuluddin 2, no. 3 (2022): h. 648-665.

Fauzan, Ahmad. “Relasi Doa dan Usaha Dalam Perspektif Al-Qur’an”, Semiotika-Q 2, no. 1 (2022): h. 56-78.

Fahrurrozi Sihombing, Nikmatus Sakdiah. “Problematika Pembelajaran Bahasa Arab,” Sathar: JurnalPendidikan Bahasa dan Sastra Arab 1, no. 1 (2022): h. 35.

Jannati Zhila, dan Muhammad Randicha Hamandia. “Konsep Doa dalam Perspektif Islam”, Jurnal Komunikasi Islam Dan Kehumasan (JKPI) 6, no. 1 (2022): h. 36-48.

Kamarudin, Mohamad Azwan dan dkk. “Perbandingan Laras Bahasa Fiqh Solat antara Lima Karya Fiqh Berbahasa Arab Terkini: Analisis Data Korpus Berkomputer,” BITARA International Journal of Civilizational Studies and Human Sciences 7, no. 2 (2024): h. 17.

Fatimah, S. “Peran Bahasa dalam Meningkatkan Kekhusyukan Ibadah.” Jurnal Psikologi Islam dan Budaya 5, no. 3 (2018): h. 79–80.

Hasan, M. “Bahasa Ibu dalam Doa: Psikologi Religiusitas Muslim Perkotaan.” Jurnal Psikologi Agama 6, no. 2 (2022): h. 144–145.

Tarmizi, M. Jakfar, dan Siti Najwa B. Bakri. “Sujud Tilāwah: Analysis of the Dalīl in the Hadith and Fiqh.” Media Syari’ah: Wahana Kajian Hukum Islam dan Pranata Sosial 26, no. 1 (2023): h. 34–36.

Ulfah, N., dan N. Insaniyah. “Kesulitan Belajar Bahasa Arab Mahasiswa Program Studi Pendidikan Agama Islam Universitas Islam Zainul Hasan.” Tadris Al-Arabiyah: Jurnal Kajian Ilmu Pendidikan Bahasa Arab 6, no. 2 (2022): h. 119–120.

Zaenudin, A., dan R. Munawaroh. “Problematika Penutur Non-Arab dalam Pembelajaran Bahasa Arab.” Hasbuna: Jurnal Pendidikan Islam 5, no. 1 (2023): h. 88–90.

Skripsi

Muhammad, Khaled.“Wasiat dalam Khutbah Jumat dengan Selain Bahasa Arab Studi Perbandingan Antara Al-Qalyūbī dan Al-Syarwānī”, Skripsi (Banda Aceh: Fak.

Downloads

Published

2025-07-31

How to Cite

Penggunaan Bahasa Selain Arab dalam Doa Pada Sujud Salat Perspektif Fikih Ibadah: The Use Of Non-Arabic Languages In Supplications During Prostration In Prayer: A Fiqh Al-‘Ibādah Perspective. (2025). AL-FIKRAH: Jurnal Kajian Islam, 2(1), 130-149. https://doi.org/10.36701/fikrah.v2i1.2418