Iktikaf dalam Keadaan Tidak Berpuasa Studi Komparatif Mazhab Maliki dan Mazhab Syafii

Authors

  • David Claudio Umar Institut Agama Islam STIBA Makassar
  • Muhammad Nirwan Idris Institut Agama Islam STIBA Makassar
  • Muhammad Institut Agama Islam STIBA Makassar

DOI:

https://doi.org/10.36701/fikrah.v2i3.2607

Keywords:

Iktikaf, Fast, Law, Maliki School, Shafi’I School

Abstract

The purpose of this research is to analyze the views of the Maliki and Shafi’i schools regarding the law of i’tikaf without fasting, and to identify the opinion considered the strongest among the two. This research uses a qualitative method through a library research approach, by examining classical fiqh sources from both schools of thought. The research results show that the Maliki school requires fasting in the practice of i'tikaf, whereas the Shafi'i school does not require fasting. However, based on analysis and Islamic legal principles, the opinion that iktikaf is valid without fasting is considered stronger because there is no text that mandates fasting as a condition for the validity of iktikaf. This research provides flexibility in contemporary iktikaf practices, especially for individuals who are unable to fast due to valid excuses or certain conditions. This results of this research are expected to serve as a reference in formulating fatwas and worship guidelines that align with the teachings and dynamics of contemporary society.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Al-Qur’ān al-Karīm

Buku

‘Abd al-Bar, Abū ‘Umar Yūsuf bin ‘Abdillāh bin Muḥammad. Al-Kāfī fī Fiqh Ahli al-Madīnah. Juz 1. Cet. II. Riyadh: Maktabah al-Riyādh al-Ḥadīṡah, 1980.

________. Al-Istiżkār. Juz 3. Cet. I. Beirut: Dāe al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2000.

Arfa, Faizar Ananda dan Wanti Marpaung. Metodologi Penelitian Hukum Islam. Cet. I. Jakarta: Prenadamedia, 2016.

Al-Anṣārī, Jamāluddīn ibn Manẓūr. Lisān al-‘Arab. Juz 9. Cet. III. Beirut: Dār Ṣādir, 1414.

Al-Anṣārī, Sirājuddīn Abū Ḥafṣ ‘Umar bin ‘Ali bin Aḥmad. Al-Tauḍīḥ li Syarḥ al-Jāmi’ al-Ṣaḥīḥ. Juz 13. Cet. I. Damaskus: Dạr al-Nawādir, 2008.

Al-‘Arabī, Muḥammad bin ‘Abdillah Abū Bakr. Aḥkām al-Qur’ān. Juz 1. Cet. III. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2003 M.

_______. Al-Qobas. Cet. I. t.t.p. Dār al-Garb al-Islāmī, 1992.

Al-Bagdādī, Abū Muḥammad ‘Abd al-Wahhāb bin ‘Ali. Al-Isyrāf ‘alā Nakti Masāil al-Khilāf. Juz 1. Cet. I. t.t.p.: Dār ibn Hazm, 1999.

Al-Bagdādī, Abū al-H̄asan ‘Ali bin Muḥammad. Al-Ḥāwī al-Kabīr. Juz 3. Cet. I. Beirut: Dār al-Maktabah al-‘Ilmiyyah, 1999.

Al-Barkāti, Muḥammad ‘Amīm al-Iḥsān al-Mujaddīdī. Al-Ta’rīfāt al-Fiqhiyyah. Cet. I. Pakistan: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2003 M.

Al-Bukhārī, Abū ‘Abdullāh Muḥammad bin Ismā’īl bin Ibrāhīm. Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Juz 1. Cet. I. Beirut: Dār Ṭuq al-Najāh, 1422 H.

_______. Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Juz 2. Cet. V. Damaskus: Dār ibn Kaṡīr, 1993.

_______. Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Juz 3. Cet. I. Beirut: Dār Ṭuq al-Najāh, 1422 H.

Al-Bu’dānī, Abū ‘Abdullāh Muḥammad bin ‘Ali bin Ḥizām. Ittiḥāf al-Anām bi Aḥkām wa Masāil al-Ṣiyām. Cet. V. Ibb: Maktabah al-‘Ulūm al-Salafiyyah, 2021.

Al-Dāruquṭnī, Abū al-Ḥasan ‘Ali bin ‘Umar bin Aḥmad bin Mahdī. Sunan al-Dāruquṭnī. Juz 3. Cet. I. Beirut: Muassasah al-Risālah, 2004.

Al-Dauri, Qaḥtān ‘Abd ar-Raḥmān. Manāhij al-Fuqahā’ fī Istinbāt al-Aḥkām wa Asbāb Ikhtilāfihim. Cet. I. Lebanon: 1436 H.

Al-Dasūqī, Muḥammad bin Aḥmad bin ‘Arafah. Syarh al-Kabīr. Juz 1. t.t.p: Dār al-Fikr, t.th.

Ḥaidar, Muḥammada Asyraf bin Amīr bin ‘Ali bin. Ḥāsyiyah Ibn al-Qayyīm. Juz 7. Cet. II. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1415 H.

Al-Ḥusnī, Muḥammad bin Ismā’īl bin Ṣalāḥ bin Muḥammad. Al-Tanwīr Syarḥ al-Jāmi’ al-Ṣagīr. Juz 11. Cet. I. Riyadh: Maktabah Dār al-Salām, 2011.

Isḥāq, Abū Dāwud Sulaimān bin al-Asya’aṡ. Sunan Abī Dāwud. Juz 2. Cet. I. Beirut: al-Maktabah al-‘Aṣriyyah, t.th.

Kementrian Agama R.I., Al-Qur’an Hafalan Mudah Terjemahan dan Tajwid Warna. Bandung: Cordoba, 2021.

Al-Khaṭṭāb, Abū Sulaimān Ḥamd bin Muḥammad bin Ibrāhīm. Ma’ālim al-Sunan. Juz 4. Cet. I. Ḥalab: al-Maṭba’ah al-‘Ilmiyyah, 1932.

Al-Madaniy, Mālik bin Anas bin Mālik. Al-Mudawwanah. Juz 1. Cet. I. t.t.p.: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1994.

Al-Maḥallī, Jalāluddīn Muḥammad bin Aḥmad dan Jalāluddīn ‘Abdurrahmān bin Abī Bakr al-Suyūṭī. Tafsīr Jalālain. Cet. I. Kairo: Dār al-Ḥadīṡ, t.th.

Al- Manshilīlī, Aḥmad bin Turkī bin Aḥmad. Khulāṣah al-Jawāhir al-Zakiyayah fī Fiqh al-Mālikiyyah. Cet. I. t.t.p.: Majma’ al-Ṡaqāfī, 2002.

Al-Maqdisī, Abū Muḥammad ‘Abdullāh bin Aḥmad bin Muḥammad bin Qudāmah. Al-Mugnī. Juz 4. Cet. III. Riyadh: Dār ‘Ālim al-Kutub, 1997.

Al-Muzanī, Abū Ibrāhīm Ismā’īl bin Yahya. Mukhtaṣar al-Muzanī. Cet. II. Beirut: Dār al-Fikr, 1983.

Noor, Juliansyah. Metodologi Penelitian. Jakarta: Kencana Prenada Media Grup, 2011.

Al-Naisābūrī, Abū al-Ḥusain Muslim bin al-Ḥajjāj al-Quraisyī. Ṣaḥīḥ Muslim. Juz 2. Cet. I. Kairo: Maṭba’ah ‘Īsā al-Bābī al-Ḥalabī wa Syirkāhu, 1955.

Al-Naqīb, Aḥmad bin Lu’lu’ bin ‘Abdullāh al-Rūmī Syihābuddīn. ‘Umdah al-Sālik wa ‘Uddah al-Nāsik. Cet. I. Qatar: Al-Syuūn al-Dīniyyah, 1982.

Al-Nawawī, Abū Zakariyā Muḥyī al-Dīn Yahyā bin Syaraf. Rauḍah al-Ṭālibīn wa ‘Umdah al-Muftīn. Juz 2. Cet. III. Beirut: al-Maktab al-Islāmī, 1991.

_______. Al-Majmū’ Syarḥ al-Muhażżab. Juz 6. Cet. I. Kairo: Idārah al-Ṭibā’ah al-Munīriyyah, 1344 H.

Al-Qairawānī, Abū Muḥammad ‘Abdullāh bin Abī Zaid. Matan al-Risālah. t.t.p.: Dār al-Fikr, t.th.

Al-Qurasyi, Abū al-Fidā’ Ismā’īl bin ‘Umar bin Kaṡīr. Tafsīr al-Qur’ān al-‘Aẓīm. Juz 1. Cet. I. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1998.

Sujarweni, Wiratna. Metodologi Penelitian. Yogyakarta: Pustaka Baru Press, 2019.

Syalbī, Muḥammad. Al-Madkhal Ilā al-Fiqh al-Islāmī. Cet. X. Beirut: Dār al-Jamā’iyyah, 1985.

Al-Sadlān, Ṣāliḥ bin Gānim bin ‘Abdullāh. Risālah fī al-Fiqh al-Muyassar. Cet. I. Saudi Arabia: Wizārah al-Syuūn al-Islāmiyyah, 1425 H.

Al-Syāfi’ī, Abū ‘Abdullāh Muḥammad bin Idrīs. Al-Umm. Juz 2. Cet. II. Beirut: Dār al-Fikr, 1983.

Al-Sulamī, ‘Izzuddīn ‘Abd al-‘Azīz. al-Gāyah fī Ikhtiṣār al-Nihāyah. Juz 3. Cet. I. Beirut: Dār al-Nawādir, 2016.

Taimūr, Aḥmad bin Ismā’īl bin Muḥammad. Naẓrah Tārīkhiyyah fī Ḥudūṡi al-Mażhab al-Fiqhiyyah al-Arba’ah. Cet. I. Beirut: Dār al-Qādirī, 1990.

Al-Ṭayyār, ‘Abdullāh bin Muḥammad, dkk. Al-Fiqh al-Muyassar. Juz 3. Cet. I. Riyadh: Madār al-Waṭan, 2011.

Al-Ṭībī, Syarafuddīn al-Ḥusain bin ‘Abdullāh. Syarḥ al-Musykāh li al-Ṭībī. Juz 5. Cet. I. Riyadh: Maktabah Nizār Musṭafa al-Bāz, 1997.

Al-Tuwaijirī, Muḥammad bin Ibrāhīm bin ‘Abdillāh. Mukhtaṣar al-Fiqh al-Islām̄ fī Ḍau al-Qur’ān wa al-Sunnah. Cet. XI. Saudi Arabia: Dār Aṣdā’ al-Mujtama’, 2010.

Al-Wahhāb, ‘Ali Jumu’ah Muḥammad ‘Abd. Al-Madkhal ilā Dirāsah al-Mażhab al-Fiqhiyyah. Cet. II. Kairo: Dār al-Salām, 2001.

Al-Zarqānī, Muhammad ‘Abd al-Bāqī bin Yūsuf. Syarḥ al-Zarqānī ‘alā Muwaṭṭa’ al-Imām Mālik. Juz 2. Cet. I. Kairo: Maktabah al-Ṡaqāfah al-Dīniyyah,

Al-Zuhailī, Wahbah bin Muṣṭafa. Al-Fiqh al-Islāmī wa Adillatuhu. Juz 3. Cet. IV. Damaskus: Dār al-Fikr, t.th.

Skripsi

Hasibuan, Mahadir Muhammad. “Nilai-Nilai Pendidikan Islam Dari Aktivitas Iktikaf Nabi Muhammad SAW.” Skripsi. Padangsidimpuan: Fak. Tarbiyah Sekolah Tinggi Agama Islam Negeri, 2011.

Kari, Mohamad Syahmi Izzat Bin Che MD. “Hukum Perempuan Melakukan Iktikaf di Rumahnya (Studi Komparatif antara Imam Abu Hanifah dan Imam Malik).” Skripsi. Riau: Fak. Syariah dan Hukum UIN Suska Riau, 2023.

Rahman, Arif. “Iktikaf bagi Wanita dalam Perspektif Hadis.” Skripsi. Fak. Ushuluddin dan Studi Agama Universitas Islam Negeri Imam Bonjol, 2021.

Jurnal

Ahmad, Jidan, dkk. “Mazhab dan Istinbath Hukum.” Al-Hikmah: Jurnal Studi Agama-Agama 7.2 (2021): h. 235-245.

Istiqamah, Muhammad, dkk. “Konsep Al-Talfiq dan Hukumnya dalam Satu Ibadah Menurut Perspektif Empat Mazhab.” Bustanul Fuqaha: Jurnal Bidang Hukum Islam 4.1 (2023): h. 134-151.

Muna, Naelul, Didik Himmawa, dan Ibnu Rusydi. “Iktikaf Sebagai Meditasi Islam.” Risalah: Jurnal Pendidikan dan Studi Islam 9.1 (2023): h. 317-326.

Sa’dianti, Siti, Akrama Hatta, dan Aswin. “Penggunaan Musala Sebagai Tempat Iktikaf Wanita.” AL-QIBLAH:Jurnal Studi Islam dan Bahasa Arab 1.2 (2022): h. 201-236.

Downloads

Published

2025-11-28

How to Cite

Iktikaf dalam Keadaan Tidak Berpuasa Studi Komparatif Mazhab Maliki dan Mazhab Syafii. (2025). AL-FIKRAH: Jurnal Kajian Islam, 2(3), 943-962. https://doi.org/10.36701/fikrah.v2i3.2607