Mengkhususkan Surah al-Fatihah di Akhir Doa Perspektif Mazhab Syafii
Specialising Surah al-Fatihah at the End of Prayer from the Perspective of the Shafi'i School of Thought
DOI:
https://doi.org/10.36701/mabsuth.v1i1.2410Keywords:
Prayer, Specialisation, Perspective, Surah al-Fatihah, Shafi'iAbstract
This study analyses the law of reciting Surah al-Fatihah at the end of prayer from the perspective of the Shafi'i school of thought. The first objective of this study is to examine the recitation of Surah al-Fatihah in worship. The second objective is to examine the law of reciting Surah al-Fatihah at the end of prayer from the perspective of the Shafi'i school of thought. This study uses a descriptive qualitative method through library research based on secondary data sources. The results of the study show that, first, Surah al-Fatihah is prescribed in worship only in the context of prayer as an obligatory or sunnah pillar of prayer and as a means of healing a person's illness. The ruling on reciting Surah al-Fatihah at the end of prayer is disputed among Shafi'i scholars. Imam al-Shafi'i and al-Nawawi did not discuss it specifically and emphasised prayer in accordance with the Sunnah. Meanwhile, some scholars such as al-Rāfi’i, Ibn Hajar, al-Ramlī, al-Khalīlī, and Ḥasan ibn ‘Alī permit it. Since there is no evidence from the Quran or Sunnah recommending the recitation of Surah al-Fatihah to conclude the prayer, this practice is returned to the original ruling of worship, which is to stop at the boundaries set by the Shari’ah until there is evidence indicating its permissibility.
Downloads
References
Al-Qur’an al-Karīm
Buku:
Abu Hafsh, Sirajuddīn. al-A’lām al-‘Illīyah fī manāqib ibn Taimiyyah, Cet. III; Beirut: al-Maktabah al-Islāmi, 1400 H 1979 M.
Arikunto, Suharsimi. Prosedur Penelitian: Suatu Pendekatan Praktek. Cet. I; Jakarta: Rineka Cipta, 2006 M.
Al-Albānī, Da’īf al-Jāmī’ al-Sagīr wa al-Ziādah. Cet, I; t.t.: al-Maktab al-Islāmī, t.th.
Al-Āmidi, Saifuddīn. Kitāb al-Ahkām fii Usul al-Ahkām. Juz 2. Cet. I; Riyad: Muassasah al-Nūr, 1387 H.
Al-Asy’ats, abu Dāwūd Sulaimān ibn. Sunān abī Dāwūd. Cet. I; t.t: Dār al-Risālah al-‘Alamiyyah, 1430 H/2009 M.
Al-Asqalānī, Ahmad ibn ‘Ali ibn Hajar, Fath al-Bārī Bisyarhi Ṣahih al-Bukhāri, Juz 8. Cet. I; Beirut: Dār al-Ma’rifah, 1379 H/ 1959 M.
Bisri, Cik Ḥasan. Model Penelitian Kitab Fikih. Cet. I; Bogor: Kencana, 2003 M.
Al-Baihāqī, Abu Bakr Aḥmad ibn Husāīn. Manāqih al-Syāfi’ī li al-Baihāqī, Juz 2. Cet. I; Kairo: Maktābah Dār al-Turāṣ 1390 H/ 1970 M.
Al-Bukhāri, Abu ‘Abdillāh Muhammad ibn Ismā’īl. Juz al-Qirā’ah Khalfa al-Imām. Cet. I; Pakistan: Maktabah al-Salafiyah, 1400 H/ 1980 M.
Al-Bukhāri, Abu ‘Abdillāh Muhammad ibn Ismā’īl. Ṣahih al-Bukhāri, Juz 4. Cet. V; Damaskus: Dār ibn Kaṡīr, 1993 M/1414 H.
Al-Bustī, Abu Sulaimān Hammād ibn Muhammad ibn Ibrāhīm ibn al-Khattāb. Sya’nu al-Du’ā. Cet. II; t.t: Dār al-Ṡaqafah al-‘Arabiyah, 1992 M/1412 H.
Al-Hambalī, Abu al-Farāj ‘Abdurrahmān ibn Ahmad ibn Rajāb al-Dimasyqī. Tafsīr al-Fatihah. Cet. I; t.t.: Dār al-Muhaddaṡ li al-Nāsyir wa al-Tauzī’, 1467 H.
Al-Ḥamad, Ḥamad ibn Abdullāh ibn ‘Abdulaziz. Syarh Manżūmah al-Qawā’id al-Fiqhiyyah li as-Sa’di, Juz 3. t.d.
Ibn Alwī, Ḥasan ibn ‘Ᾱlī ibn Hāsyīm Ibn Muhammad. Sifāh Ṣalāh al-Nabī. Cet. II; Oman: Dār al-Imām al-Nawawī, 1421 H/ 200 M.
Al-Ifriqī, Muhammad ibn Makrām ibn ‘Alī, Abu al-Fadl Jamal al-Dīn ibn Manẓūr al-Anṣārī al-Ruwayfi`ī. Lisān al-`Arāb, Juz 2. Cet. III; Beirut: Dār al-Ṣādir, 1414 H/ 1993 M.
Al-Jaizānī, Muhammad ibn Ḥusain ibn Ḥasan. Ma’ālīm Usūl al-Fiqh ‘Inda Ahlī Sunnah wa al-Jamā’ah. Cet. 13; Damām: Dār ibn Jauzī, 1439 H/ 2018 M.
Al-Jassās, Abu Bakr Aḥmad ibn ʿAlī al-Rāzī. al-Fuṣūl fī al-Usul. Cet. I; Kairo: Dār al-Kutūb al-Miṣriyyāh, t.th.
Al-Ju‘fī, Abu ‘Abdillāh Muhammad ibn ‘Ismā‘il al-Bukhārī. Ṣāhīh al-Bukhāri, Juz 4. Cet. V; Damaskus: Dār ibn Kaṡīr, 1993 M/1414 H.
Al-Kaṡīr, Ibn. Tafsīr al-Qur’ān al-‘Azīm, Juz 6. Cet. I, Saudi Arabia; Dār Ibn al-Jauzī li-Nasyri wa al-Tauzī', 1431 H/ 2010 M.
Al-Lāhīm, Sulaimān ibn Ibrāhīm ibn ‘Abdullāh. Maraqī al-‘Izzah wa Muqawwiyāt al-Sa’ādah, Juz 2. Cet. I; Dammām: Dār Ibn al-Jauzī, 2021 M/1443 H.
Al-Muallifīn, Majmu’ah min. Kitab al-Musnad al-Jāmi’, Juz 14. Cet. I; Beirut: Dār al-Jail li Tibā’ah wa al-Tauzī’, 1413 H/ 1993 M.
Muhammad, Fahmi dan Jaenal Aripin. Metode Penelitian Hukum. Cet. I; Jakarta: Lembaga Penelitian UIN Syarif Hidayatullah, 2010 M.
Mukhsin, MH. al-Syafii sebagai Bapak Ushul Fikih, Cet. I; Parasindo: PIM STAIN Parepare, 2004 M.
Al-Munāwī, Muhammad ‘Abdura’uf ‘Ᾱlī Zaināl ‘Abidīn al-Haddādī. al-Ittihāfāt al-Sunniyyāh bi al-Aḥādīṡ al-Qudsiyyah. Cet. I; Beirut: Dār Ibn Kaṡīr, t.th.
Al-Misrī, abu ‘Abdullāh Musṭafā ibn al-‘Adawī Salabāyā. Ṣahīh al-Musnād min al-Ahādīṡ al-Qudsīyāh. Cet. I; t.t: Dār al-Sahābah li Turās, t.th.
Al-Nawawī, abu Zakariyā Yahyā ibn Syaraf. al-Azkār al-Nawawī. Cet. I; Beirut: Dār al-Fikr lil-Tibā’ah wa al-Nasyrī wa al-Tawzī', 1414 H/ 1994 M.
Al-Nawawī, abu Zakariyyā Muhyī al-Dīn Yahyā ibn Syāraf. Riyāḍ al-Ṣāliḥīn. Cet. III; Beirut: Dār Ibn Kaṡīr, 1419 H/ 1998 M.
Al-Nīsābūrī, abu al-Husainī Muslīm ibn Hajjāj al-Qusyairī. Ṣahīh Muslim, Juz 4 Cet: I; Kairo: ‘Isa al-Bābī al-Halabi wa Syurakāh, 1374 H/ 1955 M).
Al-Qādarī , Muhammad ibn Muhammad ibn Syaraf al-Dīn al-Khalīli al-Syāfi’i, Fatāwa al-Khāliī ‘ala Mazhab al-Syāfi’i, Juz. Cet. I; Mesir: Tiba’ah Misriah al-Qadīmah, t.th.
Al-Rāfi’i, ‘Abdulkarīm ibn Muhammad ibn ‘Abdulkarīm al-Quzainī abu al-Qāsīm, Al-‘Amalī al-Syārihah li al-Mufradat al-Fātihah. Cet, I; Mesir: al-Fārūq al-Hadis li al-Tibā’ah wa al-Nasyri 1436 H/ 2011 M.
Al-Raba'ī, abu ‘Abdillāh Muḥammād Yazīd Ibn Mājah. Sunan Ibn Mājah. Cet.II; Saudi Arabiyah: Dār al-Ṣiddīq li Nasyri, 1435 H/ 2014 M.
Al-Sa’ātī, Ahmad ibn ‘Abdurrahman ibn Muhammad al-Bannā. Al-Fath al-Rabbānī li-Tartīb Musnād al-Imām Aḥmad ibn Hanbāl al-Syaibānī, Juz 18. Cet. II; t.t.: Dār Ihyā al-Turāṡ al-’Arabiyyah, t.th.
Al-Samrakandi, al-Ḍāramī al-Tamimi. Sunān al-Ḍāramī, Juz 4. Cet. I; Saudi Arabia: Dār al-Mugnī li al-Nasyrī wa al-Tauzī’, 1416 H/ 2000 M.
Al-Ṣobūnī, Muhammad ‘Alī. Mukhtaṡar Tafsīr Ibnū Kaṣir, Juz 1. Cet. I; Beirut: Dār al-Qur’ān al-Karīm, 1406 H/ 1981 M.
Al-Syafii, Muhammad ibn Idrīs. al-Risālah, Cet. I; Mesir: Musṭāfā al-Bābī al-Halbī wa Awlād, 1357 H/ 1938 M.
Al-Syafii, Muhammad ibn Idrīs. al-Risālah. Beirut: Maktabah al-Ilmiyyah, t.th.
Al-Syafii, Muhammad ibn Idrīs. Tafsīr Imām al-Syāfi’ī. Cet. I; al-Mamlakah al-’Arabiyyah al-Su’ūdiyyah: Dār al-Tadmūriyah, 1427 H/ 2006 M.
Al-Syafii, abu ‘Abdillāh Muhammad ibn Idrīs. al-Umm. Cet. II; Beirut: Dār al-Fikr, 1410 H/ 1990 M.
Al-Syafi’i Syihābuddīn Aḥmad ibn Hamzāh al-Anṣāri al-Ramlī. Fatāwā al-Ramlī, Juz 1. Cet. I; t.t: Maktabah al-Islāmiyyah, t.th.
Wiratna Sujarweni. Metodelogi Penelitian. Cet. I; Yogyakarta: Pustaka Baru Press, 2019.
Al-Zahabī, Syamsū al-Dīn Muhammad ibn Aḥmad ibn Uṡman. Siyār A’lām al-Nubāla, Juz 8. Cet. I; Kairo: Dār al-Hadīs, 2006 M/ 1427 H.
Jurnal Ilmiah:
Nasution, Ahmad Yani. “Hukum Hadiah al-Fatihah Kepada Mayit Dalam Perspektif Fikih Muqaran”, Madani: jurnal Ilmu Pengetahuan, Tekhnologi, dan Humaniora 1, no. 2 (2018). h. 431.
Al-Zafi, Anny Nailatur Rohmah dan Ashif, “Jejak Eksistensi Mazhab Syafii di Indonesia”, Tamaddun: Jurnal Sejarah dan Kebudayaan Islam 8, no. 1 (July 2020). h. 175.
Disertasi, Tesis dan Skripsi:
Azizah, Rochmah Nur. “Tradisi Pembacaan Surah al-Fatihah dan al-Baqarah”, Skripsi. Ponorogo: Fak. Ushuluddin dan Dakwah STAIN Ponorogo, 2016.
Huda, Mohamad Miftakhul. “Tradisi Pembacaan 7000 Kali Surah al-Fatihah di Pondok Pesantren Ma’had al-Islāmiyyah Salafiyah Syafiiyah Hadirul Ulum Tasikrejo Ulujami-Pemalang”. Skripsi. Pekalongan: Fak. Ushuluddin Adab dan Dakwah UIN K.H. ‘Abdurrahmān Wahid, 2024.
Mahfudhoh, Siti. “Pembacaan Surah al-Fatiḥah, al-Insyiraḥ dan al-An’am Sebagai Wirid Puasa Daud di Pondok Pesantren Miftakhurrosyidin Temanggung”. Skripsi. Semarang: Fak. Ushuluddin dan Humaniora UIN Walisongo, 2021.
Marpuah, Umi. “Tradisi Pembacaan Surah al-Fatihah Saat Mandi Pengantin Perspektif Al-Qur’an dan Sunah”. Skripsi. Riau: Fak. Ushuluddin UIN Sultan Syarif Kasim, 2020.
Situs dan Sumber Online:
“Hukum Membaca al-Fatihah Saat Berdoa Atau di Akhir Doa”, Situs Resmi al-Islām Suāl wa al-Jawāb, https://m.islamqa.info/ar/answers/196421/2013/04/15/hukum-membaca-al-fatihah-saat-berdoa-atau-di-akhir-doa/ (27 mei 2025).
“Kenapa Selalu Membaca al-Fatihah Setelah Berdoa? Buya Yahya Menjawab”, Situs Resmi al-Bahjah TV, https://www.youtube.com/watch?v=uvVZmGN6dj4/2018/10/22/kenapa-selalu-membaca-al-fatihah-setelah-berdoa/ (20 Mei 2025).
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Fitria Alimin Slamet Albatati, Rosmita, Nur Afni A.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.